Het citaat

De Oscar de Gruyterlaan verbindt de Lode Zielens- met de Verhaerenlaan.

Theatermaker Jan Oscar de Gruyter (1885-1929) is opgegroeid in toneellucht. Hij werd geboren naast de Gentse Minardschouwburg, zijn vader was operette-speler en als kleine jongen speelde Oscar vaak mee in  de Gentse schouwburg.

Zijn strijdbare flamingantische houding, zowel in woord als daad, dankte de Gruyter onder meer aan de lessen van professor Julius Mac Leod tijdens zijn studie Germaanse filologie te Gent. Hij promoveerde in 1907 op het Gentse dialect, onder de titel ‘Liever Gentsch dan Fransch’.

Tijdens zijn studietijd trad hij geregeld op in de studentengenootschappen ’t Zal Wel Gaan en Ter Waarheid.  Vanaf 1909 maakte hij volwaardige theaterprogramma’s met de door hem in het leven geroepen Vlaamsche Vereeniging voor Tooneel- en Voordrachtkunst. Hij eiste algemeen beschaafde spreektaal ofschoon de meeste stukken toen  nog in dialect werden opgevoerd.

De Gruyters voorliefde voor het toneel als middel om zijn flamingantische overtuiging te etaleren kwam opnieuw tot uiting in de oprichting van het Fronttoneel dat hij als militair foerier letterlijk tussen de loopgraven in december 1917 uit de grond had gestampt.  In Hoogstade speelde het Fronttoneel het moeilijke stuk Warenar van de Nederlander P.C. Hooft. Het werd een succes.

Na de Eerste Wereldoorlog stichtte De Gruyter het Vlaams Volks Toneel (1920). Normaal werd verwacht dat hij directeur zou worden van de Gentse schouwburg maar zijn nadrukkelijke keuze voor het zuiver Nederlands betekende een radicale breuk met de Gentse theaterpraktijk. Gelukkig kwam ook de directie van de Koninklijke Nederlandse Schouwburg in Antwerpen vacant en daar werd hij wel benoemd. Het was het begin van een lange strijd tegen het Aantwaarps van de acteurs  De Gruyter werd gehekeld als mooiprater op z’n Hollands, schoolmeester, jij-jouwer.  Ook zijn keuze  voor te moeilijke stukken zoals Starkadd werd hem ten kwade geduid.

Oscar De Gruyter kreeg herhaaldelijk aanbiedingen uit Nederland waar hij een hogere vlucht zou kunnen nemen, maar zo schreef hij aan een vriend, ik zou het zien als een verraad. ‘Omdat ik voelde dat mijn plaats was naast de andere begaafden die hoog hielden de Leeuwenvaan, ben ik telkens gebleven.’

In januari 1929 werd De Gruyter ernstig ziek, vertrok voor een rustkuur naar Nice maar overleed er na enkele weken op vierenveertigjarige leeftijd.

Geschreven door Hugo De Ridder

Informatie

UIT

LOCATIE
Oscar de Gruyterlaan 21

ZONE
HALEWIJN

MATERIAAL
Arduin

GEPLAATST
2017

Boek

Dit citaat werd niet opgenomen in het boek